Powstała w roku 1957 r. harcerska drużyna żeglarska była inicjatywą skierowaną do młodzieży szkolnej. Ze względu na ograniczony dostęp do sprzętu żeglarskiego w grupie pracowników Kraśnickiej Fabryki Wyrobów Metalowych (od roku 1972 FŁT) i w gronie dawnych członków 11. KŻDH powstał pomysł powołania do życia organizacji umożliwiającej korzystanie ze sprzętu posiadanego przez harcerzy. Ponadto, to samo grono miało zamiar angażować się w rozwój drużyny harcerskiej, w prace przy utrzymaniu sprawności sprzętu i powiększanie lokalnej floty żeglarskiej. 10 maja 1964 r. powstał więc Klub Żeglarski „Zjawa”. W spotkaniu założycielskim uczestniczyło 19 osób. Przedstawicielami drużyny byli: Wojciech Brzechowski, Mirosław Domański, Jan Kasperek, Ryszard Kosmala. Grono osób niezrzeszonych reprezentowali: Włodzimierz Plewik, Grzegorz Hoffman, Ryszard Gebert, Franciszek Pawłowski, Jan Kucharski, Barbara Gil, Janusz Majchrzak, Cezary Janisz, Zdzisław Jop, Jan Malinowski, Jerzy Gronowski, Wacław Zieliński, Eugeniusz Andrzejewski, Kazimierz Paluch, Zbigniew Kubicki. Nazwę klubu zaproponował drużynowy W. Brzechowski. Upamiętniała jacht, którym harcerz-żeglarz Władysław Wagner opłynął świat.
14 listopada 1964 r. odbyło się spotkanie sympatyków żeglowania, osób związanych ze szczepem drużyn harcerskich i KŻ „Zjawa” z: przewodniczącym Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kraśniku; prezesem Zarządu Okręgu Polskiego Związku Żeglarskiego w Lublinie; przedstawicielami organów kierowniczych Kraśnickiej Fabryki Wyrobów Metalowych; przewodniczącym Powiatowego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki; komendantem hufca ZHP w Kraśniku. W trakcie dyskusji podsumowano dotychczasowe dokonania kraśnickich wodniaków i przedstawiono reprezentantom władz szereg postulatów środowiska żeglarskiego. Na spotkaniu wręczono 23 osobom, które z wynikiem pozytywnym ukończyły szkolenie, książeczki żeglarskie. W tej grupie znaleźli się zarówno harcerze, jak i członkowie „Zjawy”.
Właściwa działalność klubu rozpoczęła się po 14 grudnia 1964 r., po Walnym Zebraniu Członków, na którym omówiono sprawy organizacyjne, przyjęto Regulamin Klubu określający cele, zadania i kierunki działania oraz ustalono plan pracy na 1965 r. Regulamin mówił: „Celem Klubu jest propagowanie i popularyzowanie żeglarstwa jako jednej z najpiękniejszych dyscyplin sportowych i form turystyki. Wzbudzanie w społeczeństwie zainteresowania do spraw żeglarstwa i zamiłowania do jego uprawiania”. Ambitne założenia realizowała garstka zapaleńców. Początki cechowała duża płynność członków. W 1964 r. akces zgłosiły 64 osoby, na koniec roku pozostało ich 19. Podobnie w kolejnych latach: 1965 – zapisanych 49, aktywnych 15; 1966 – 41/14. W sprawozdaniu przygotowanym z okazji 20-lecia klubu pojawiła się informacja, że dwudziestoletni staż w KŻ „Zjawa” mają jedynie: Halina Brzechowska i Wojciech Brzechowski, Wacław Zieliński, Mieczysław Konopacki, Jan Kasperek, Franciszek Pawłowski, Ryszard Gebert, Kazimierz Paluch, Jan Biszczanik, Henryk Paluch.
Od początku działalności władze klubu przywiązywały dużą wagę do szkolenia żeglarskiego swoich członków. Na koniec pierwszego okresu sprawozdawczego, „Zjawa” zrzeszała 5 sterników jachtowych i 20 osób legitymujących się stopniem żeglarza.
Władze klubu w pierwszym okresie działalności „Zjawy” tworzyli:
10.05.1964 – 18.01.1967
przewodniczący – Jop Zdzisław
z-ca przewodniczącego – Brzechowski Wojciech
sekretarz – Zieliński Wacław
skarbnik – Paluch Kazimierz
gospodarz – Malinowski Jan, Majchrzak Janusz
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Janisz Cezary
członkowie -Andrzejewski Eugeniusz, Kasperek Jan
W roku 1969 Kraśnik opuścili drużynowy 11. KŻDH Wojciech Brzechowski i drużynowa 10. KŻDH Halina Brzechowska. Zasłużeni dla kraśnickiego żeglarstwa małżonkowie wyjechali do Rzeszowa, gdzie podjęli pracę,. Tam też pozostali wierni harcerstwu i żeglarstwu. Nadal utrzymywali kontakt ze społecznością wodniacką Kraśnika i byli członkami Klubu Żeglarskiego „Zjawa”. Uczestniczyli w najważniejszych wydarzeniach organizowanych przez drużynę oraz klub, w tym w rejsach jubileuszowych.
25.04.1967 – 21.11.1971
przewodniczący – Gebert Ryszard
z-ca przewodniczącego – Brzechowski Wojciech
sekretarz – Kucharski Jan
skarbnik – Paluch Kazimierz
przewodniczący komisji szkoleniowej – Zieliński Wacław, Posyniak Kazimierz
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Jop Zdzisław
członek – Paluch Henryk
21.11.1971 – 25.11.1973
przewodniczący – Posyniak Kazimierz
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
sekretarz – Kalwasiński Janusz
skarbnik – Kosmala Ryszard
członkowie – Pawłowski Franciszek (propaganda, kronika); Jarosz Andrzej, od 26.10.72 Zieliński Wacław; Konopacki Mieczysław (gospodarz)
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Paluch Kazimierz
członkowie – Zieliński Wacław, Malinowski Jan
W latach 1964-1974 KŻ wspólnie z 11. KŻDH prowadził działalność sportową. W tym okresie kraśnickie załogi startowały w 22 imprezach organizowanych przez Polski Związek Żeglarski i ZHP. Zaczynano od udziału jednej załogi w regatach okręgowych, w klasie Omega, która w 1964 roku niespodziewanie zajęła II miejsce, wyprzedzając rutynowanych zawodników z klubów sportowych. Po tym sukcesie Lubelski Okręg PZŻ zainteresował się kraśnickimi żeglarzami i przydzielił im jedną łódź klasy Cadet, która była jednak dość mocno sfatygowana. W latach 1964-1966 w różnych klasach (Cadet, Omega, Pirat) startowały 22 załogi i 29 zawodników. Największym sukcesem okazało się zajęcie w 1973 r. IV miejsca na Mistrzostwach Polski ZHP we Fromborku, w klasie Cadet.
Główną formą aktywności klubowej była turystyka żeglarska. Szlaki pokonane przez kraśnickich żeglarzy prowadziły przez Wielkie Jeziora Mazurskie, Wisłę, Zalew Soliński. Najwytrawniejsi brali udział w rejsach zatokowych i morskich organizowanych przez ZHP i PZŻ. Z bardziej prestiżowych rejsów pełnomorskich należy wymienić:
– po Wielkich Jeziorach Ameryki i przez Atlantyk („Zawisza Czarny”, 1994 r. – Jan Kasperek i Andrzej Kasperek)
– Pireus-Chersoń-Pireus („Zawisza Czarny” – Wojciech Brzechowski Jan Kasperek, Andrzej Kasperek, Wojciech Zieliński)
– po Adriatyku (rejsy odbywały się w miarę regularnie, brało w nich udział szersze grono klubowiczów)
W 1974 r. KŻ „Zjawa” obchodził dziesięciolecie działalności. Z tej okazji w „Życiu FŁT” ukazały się publikacje przypominające początki, dokonania oraz współpracę z 11. KŻDH.
„Zjawa” skupiała gorących pasjonatów żeglowania, którzy oprócz tworzenia dla sobie warunków do uprawiania pięknej formy aktywnego wypoczynku, wspierali harcerzy-wodniaków. Przyjęło to różne formy. Przez cały okres działalności KŻ jego członkowie uczestniczyli w remontach jachtów harcerskich. Okres największej aktywności nastąpił po roku 1973, wówczas rozpoczęto budowę jachtów z laminatów poliestrowo-szklanych, typu GIGA. Pierwszy, „Alek”, został zbudowany w 1975 r., kolejne, „Zjawa” i „Rudy” w 1980 r., „Taza” w 1994 r., „Bryza” w 1995 r. W 1995 roku klub został zarejestrowany jako stowarzyszenie, co pozwoliło na samodzielne działanie oraz umożliwiło zawieranie umów maszoperyjnych. Dzięki temu udało się dokończyć budowę jachtów „Taza II” i „Bryza” oraz poddano remontowi kapitalnemu jachty: „Alek”, „Zjawa” i „Rudy”, po blisko dwudziestoletniej, intensywnej eksploatacji.
Remont sprzętu i budowa jachtów z laminatów (zdjęcia z połowy lat 70.)
Władze klubu w kolejnych kadencjach:
25.11.1973 – 9.11.1975
przewodniczący – Kalwasiński Janusz
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
z-ca przewodniczącego ds. wychowania – Pawłowski Franciszek
sekretarz – Posyniak Kazimierz
skarbnik – Tota Andrzej, od stycznia 1975 Gawrońska Maria
członkowie – Zieliński Wojciech (przewodniczący komisji technicznej); Rubaszko Sławomir (przewodniczący komisji szkoleniowej); Goliszek Janusz (przewodniczący komisji turystyki); Sokół Zygmunt; Piękosz Ryszard, od 7.10.1974 Zieliński Wacław; Gronowski Włodzimierz, od 7.10.1974 Konopacki Mieczysław
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Beszczyński Józef
członkowie – Paluch Henryk, Gebert Ryszard, Kosmala Ryszard do 7.10.1974
9.11.1975 – 11.12.1977
przewodniczący – Pawłowski Franciszek
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
sekretarz – Posyniak Kazimierz
skarbnik – Tota Andrzej
członkowie – Zieliński Wojciech (przewodniczący komisji szkoleniowej); Kasperek Andrzej (przewodniczący komisji turystyki); Goliszek Janusz (przewodniczący komisji technicznej)
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Beszczyński Józef
członkowie – Gebert Ryszard, Zieliński Wacław
W listopadzie 1975 r., w trakcie zebrania sprawozdawczo-wyborczego, członkowie Klubu Żeglarskiego „Zjawa” podsumowali działalność i wybrali nowe władze.
Klubowicze angażowali się w budowę, a po zmianie miejsca funkcjonowania ośrodka wypoczynkowego dla pracowników FŁT w przenosiny bazy kraśnickich żeglarzy na Mazurach. Jeden z najaktywniejszych członków klubu Franciszek Pawłowski, parokrotnie organizował zawody strzeleckie dla harcerzy. Strzelectwo stało się jego drugą, wielką pasją, którą starał się zaszczepić również młodych wodniaków. W ciągu pierwszych 40 lat działalności Klub Żeglarski „Zjawa” na 19 kursach wyszkolił ponad 350 żeglarzy i 50 sterników jachtowych. Dzięki organizowanym wspólnie z Polskim Związkiem Motorowodnym kursom ponad 30 kraśniczan zdobyło patent sternika motorowodnego.
W 1977 r. kraśniccy wodniacy obchodzili jubileusz 20-lecia 11. Kraśnickiej Żeglarskiej Drużyny Harcerskiej. Z tej okazji najstarsi kraśniccy żeglarze, członkowie Koła Przyjaciół Harcerstwa i Klubu Żeglarskiego „Zjawa” (11 osób), w dniach 10.08-30.08. pod komendą Franciszka Pawłowskiego płynęli po Wielkich Jeziorach Mazurskich (330 km).
Rejsy członków KZ „Zjawa” lata 1976 i 1977
11.12.1977 – 17.04.1983
przewodniczący – Pawłowski Franciszek
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
sekretarz – Zieliński Wojciech
skarbnik – Tota Andrzej
członkowie – Posyniak Kazimierz (przewodniczący komisji szkoleniowej); Kasperek Andrzej (przewodniczący komisji turystyki); Goliszek Janusz (przewodniczący komisji technicznej)
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Beszczyński Józef
członek – Knyś Stanisław
17.04.1983 – 23.03.1986
przewodniczący – Pawłowski Franciszek
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
z-ca przewodniczącego – Zieliński Wojciech
sekretarz – Daniel Bohdan
skarbnik – Tota Andrzej, od listopada 1984 Sieczyński Ryszard
członkowie – Konopacki Mieczysław (przewodniczący komisji technicznej); Goliszek Janusz (przewodniczący komisji szkoleniowej); Kasperek Andrzej (przewodniczący komisji turystyki)
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Beszczyński Józef do maja 1984, od maja 1984 Knyś Stanisław
członkowie – Kucharski Jan, Sieczyński Ryszard od maja 1984 do listopada 1984
23.03.1986 – 26.02.1989
przewodniczący – Zieliński Wojciech
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
z-ca przewodniczącego – Pawłowski Franciszek
sekretarz – Kucharski Jan
skarbnik – Sieczyński Ryszard
członkowie – Konopacki Mieczysław (przewodniczący komisji technicznej); Kasperek Andrzej
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Knyś Stanisław
członkowie – Plichta Wojciech, Pietrzyk Waldemar
26.02.1989 – 17.01.1993
przewodniczący – Zieliński Wojciech
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
z-ca przewodniczącego – Pawłowski Franciszek
sekretarz – Józefowski Jerzy
skarbnik – Sieczyński Ryszard
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Knyś Stanisław
członkowie – Biszczanik Jan, Zieliński Wacław
17.01.1993 – 3.03.1996
przewodniczący – Józefowski Jerzy
z-ca przewodniczącego – Kasperek Jan
z-ca przewodniczącego – Kosmala Ryszard
sekretarz – Rubaszko Sławomir
skarbnik – Machnikowski Ryszard
członek – Mazurkiewicz Andrzej
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Knyś Stanisław
członkowie – Zieliński Wojciech, Sieczyński Ryszard
03.03.1996 – 28.03.1999
przewodniczący – Kasperek Jan
z-ca przewodniczącego – Pawłowski Franciszek
z-ca przewodniczącego – Kosmala Ryszard
sekretarz – Rubaszko Sławomir
skarbnik – Szubstarski Lech
członek – Kasperek Andrzej
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Knyś Stanisław
członkowie – Zieliński Wojciech, Sieczyński Ryszard
23.03.1999 – 24.03.2002
przewodniczący – Kasperek Jan
sekretarz – Rubaszko Sławomir
z-ca przewodniczącego ds. technicznych – Koślak Józef
skarbnik – Szubstarski Lech
członek – Oględziński Jacek
komisja rewizyjna:
przewodniczący – Knyś Stanisław
członkowie – Zieliński Wojciech, Sieczyński Ryszard
W roku 2005 funkcję przewodniczącego objął Wojciech Zieliński, który stery kierowania „Zjawą” przekazał w marcu 2011 r. Waldemarowi Grycie. We władzach znalazły się osoby, które od dekad angażowały się w organizację życia klubu.
30. lecie KŻ „Zjawa”
35. lecie Klubu w Kawiarni „Dąbrówka”
Sprowadzenie prochów generała Zaruskiego – Rzeszów, 27.09.97 r.
Rejs zorganizowany przez członków KŻ „Zjawa” z okazji 40. lecia 11. KŻDH
Historia żeglarstwa w Kraśniku pokazała trafność decyzji o powołaniu do życia Klubu Żeglarskiego „Zjawa”. Szczep harcerskich drużyn żeglarskich funkcjonował w koegzystencji z nim. 11. KŻDH zaprzestała działalności pod koniec ub. wieku. Dłuższa okazała się historia klubu, który nadal istnieje. Jego działalność ogranicza się jednak głównie do organizacji wspólnych rejsów grona zaprzyjaźnionych kraśnickich żeglarzy. Na to, że losy żeglarstwa w Kraśniku tak się potoczyły złożyło się kilka czynników. Polska ma za sobą duże zmiany polityczne i gospodarcze, z czym wiąże się odmienne spojrzenie na życie i zmiana zainteresowań młodych ludzi. Klub zaś skupiał głównie byłych instruktorów drużyn harcerskich, osoby z mocniej, używając języka żeglarskiego, zakotwiczoną miłością do żeglarstwa, która przetrwała dłużej. Niemniej, „Zjawa” także ulega upływowi czasu i na kartach jej historii nie uda się już zapisać zbyt wielu wydarzeń.
Pod patronatem klubu organizowano jubileusze 11 KŻDH, a także rejsy dawnych harcerzy po jeziorach mazurskich (zdjęcia wyżej i galerie poniżej).
Rejs 50. lecia 11. KŻDH zorganizowany przez KŻ „Zjawa”
Lista członków KŻ „Zjawa” sporządzona z okazji 40. lecia klubu
opracował: Mirosław Sznajder
Źródła i zdjęcia
- Archiwum 11. KŻDH
- Archiwalne wydania „Życia FŁT”
- „Pod Harcerską Banderą” – wydawnictwo Klubu Żeglarskiego „Zjawa” w Kraśniku
Spotkanie z Dh. W. Bublewskim – Rzeszów czerwiec 1996 r.
Witold Bublewski (1904–2007), Honorowy Komandor ZHP, porucznik AK, kapitan Marynarki Wojennej, jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, twórca harcerskiego wychowania wodnego.
Mazury 2000
Mazury 2002
Chorwacja 2006
Kraśnik Miasto Sportu 